SÖZLÜK DERGİSİ

Konfüçyüs’e: "Bir ülkeyi idare etmeye çağrılsaydınız, yapacağınız ilk iş ne olurdu?" diye sormuşlar. O da: "İşe önce dili düzeltmekle başlardım. Çünkü dil bozulursa kelimeler düşünceleri iyi anlatamaz. Düşünceler iyi anlatılmazsa yapılması gereken işler yapılamaz."

Türk dilinin ilk sözlüğü, Kâşgarlı Mahmut’un yazdığı Dîvânu Lugâti’t-Türk’tür. Türk yazı dillerinin, lehçelerinin ve ağızlarının dil özelliklerini belirleyen, söz varlığını derleyerek bir araya getiren Kâşgarlı Mahmut, 1072 yılında yazmaya başladığı eserini 1074 yılında tamamlamıştır.

Günümüzde Türk dilinin bilim dili olması için farklı çalışmaların yapılması gerekiyor. Bunlardan biri de terim sözlüklerinin düzenli olarak yenilenmesidir. Tıp terimleri sözlüğünü örnek aldığımızda bu sözlüğün de beş yılda bir yenilenmesi söz konusudur. Bu düzenin aksamadan gitmesi için belli bir kurum bu konuya sahip çıkmalıdır. Bunun sahibi de Cumhuriyetin kuruluşundan beri adı konulmuş olan Türk Dil Kurumu’dur. Türk Dil Kurumunu şu andaki işleyişinden çıkartıp bir "akademi" işleyişine geçirilmesi gerekir. TDK Akademisi adıyla her tür Türkçe sözlüğün takipçisi ve icracısı olmalıdır.

Türkçenin bilim dili olması yolunda danışma toplantıları yaparak bu konuda stratejiler geliştirmemiz önemlidir. Sadece dil bayramları kutlayarak ve küçük icraatlerle işi geçiştirmek ne kadar doğru olur? Türkçenin bilim dili olması için var gücümüzle projeler üretip hayata geçirilmesi yolunda çalışmamız gerekmez mi?

Türkçenin bilim dili olması noktasında benim önerim bir Sözlük Dergisi çıkarılmasıdır. Sözlük dergisi, birçok kişi için yeni bir kavram olarak görülebilir. Ancak oldukça işlevsel bir yapıya sahiptir. Bilindiği gibi dergiler sürekli (periyodik) olarak çıkan yayınlardır. Örneğin Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon (FTR) Terimleri Sözlüğünü, sözlük dergisinin bir sayısında yayımladığımızı varsayalım. Dergi şeklinde sözlükler çıkarmak çalışmaları kolaylaştıran bir uygulamadır. Tıp gibi çok geniş bir alanı küçük parçalara (FTR sözlüğünde olduğu gibi) bölmek büyük tıp sözlüğünün hazırlanmasını kolaylaştıracaktır. Dergiler, kitaplar gibi pahalı materyaller değildir. Pratik, baskı maliyeti ucuz, hedef kitleye ulaştırılması ve yaygınlaştırılması kolay materyallerdir. Yeniden basılması için kitaplarda olduğu gibi stokların eritilmesine gerek yoktur. Değişiklik yapılması gerektiğinde hızlı bir şekilde yeniden basılabilir. En önemli faydası da 2-3 ayda bir çıkarılan bu dergiler, terim sözlüklerinin sürekli gündemde tutulmasına da hizmet edebilir. Gerektiğinde bu dergide terimlerle ilgili kısa, özlü makaleler, sözlükcülük ile ilgili görüşler de yayımlanabilir. Beş yılda bir baskısı yenilenecek olan büyük tıp sözlüğü, sözlük dergileri sayesinde parça parça hazırlanmış ve beş yılın sonunda birleştirilerek bir bütün hâline getirilmiş olacaktır.