Tarihin en büyük kara depremi olarak nitelendirilen Kahramanmaraş merkezli 6 şubat depremlerinin ardından büyük bir yıkım yaşayan Malatya’da, tamamı yok olan kent merkezinin yeniden inşa edilmesi için geri sayım başladı. Birkaç güne ilk kazmanın vurulacağı çarşıda neredeyse tüm camiler de hasar aldı. Çarşıda ibadet edilecek cami kalmadı. Bunun üzerine harekete geçen Şehir Gönüllüleri Meclisi, kent konseyinde toplandı ve depremde ağır hasar alan Söğütlü camiinin yerine 10 bin kişinin iç mekanda 20 bin kişinin de avluda namaz kılabileceği bir camiinin inşa edilmesi için imza topladı. Bunun için Ankara yolunu tutacak olan gönüllüler Meclisi, yapılacak caminin ticarethanelerden arındırılmış olmasının da ayrı bir önem taşıdığını vurgulayacak.
ÇARŞI TARLA HALİNE GELDİ
Kent Konseyi’nde düzenlenen, Büyükşehir Belediye Başkanı Selahattin Gürkan ve Malatya Milletvekillerinin de bulunduğu toplantıda şu açıklamalara yer verildi; “6 Şubat 2023 tarihinde, Kahramanmaraş ili Pazarcık ve Elbistan ilçeleri art arda meydana gelen 7.7 ve 7.6 büyüklüğündeki iki deprem ülkemizin 11 şehrini etkilemiştir. Aralarında Malatya’nın da bulunduğu dört ilimizde ağır tahribatlar meydana gelmiş ve on binlerce insanımız hayatını kaybetmiştir. Malatya’mız bu depremlerde genel olarak büyük bir yıkıma maruz kalmıştır ve Malatya Çarşısı neredeyse tamamen yıkılmıştır. Ticaretin merkezi olan Çarşımız’da, beş bine yakın iş yerinin bulunduğu alan büyük bir tarla haline gelmiştir.
4 KEZ HASAR ALAN YENİ CAMİ 6 ŞUBATTA TAMAMEN YIKILDI
1889 ve 1890 yıllarında çarşı yangınlarıyla tahrip olan şimdiki adıyla Yeni Cami, II. Abdülhamit Han’ınhimmetiyle inşa edilmiş ancak tarihi süreç içerisinde 4 kez hasar almış ve 2020 Malatya - Elazığ Depreminde, hasar görerek restore edilmiştir. Restorasyonu bittikten hemen sonra, bu defa 6 Şubat Depremlerinde tamamen yıkılmıştır.
TİCARİ YAPILAR YIKILINCA SÖĞÜTLÜ TÜM HAŞMETİ İLE ORTAYA ÇIKTI
Tarihi Malatya – Aspuzu Çarşısında ve şehir merkezimiz Eskimalatya’da iken 1763 senesinde inşa edilen Söğütlü Cami, uzun yıllar çarşının en büyük camisi olarak hizmet vermiş olup maalesef 1930’lu yıllarda hapishane olarak da kullanılmıştır. Lülelerinde mütemadiyen akan muazzam bir su kaynağına da sahip olan ve birkaç kez tadilat geçirerek 1987 yılında yıktırılıp 24 Ocak 1994 yılında ibadete açılan Söğütlü Cami’de 6 Şubat Depremlerinde ağır hasar almıştır. Malatya Halkı’nın neredeyse kahir ekseriyetinin talebi olmasına rağmen Söğütlü Cami’nin kıble tarafındaki mimari bütünlük arz etmeyen ve bir türlü yıktırılamayan ticari yapılar 6 Şubat Depremlerinde tamamen yıkılarak caminin Kışla Caddesi, Eski Belediye Önü, Akpınar Meydanı ve Hükümet Meydanı önündeki görünürlüğü bütün haşmetiyle ortaya çıkmıştır.
ÇINARLI CAMİİ DE HASAR ALDI
Yeni Cami ile Söğütlü Cami arasında bulunan tarihi Babü’s- Saade Ağası İsmail Ağa Camii adını taşımakla birlikte halk arasında Çınarlı Cami olarak bilinen cami ise 1631 yılında yapılmış olup 1960’lı yıllarda yıkılarak yerine Vakıf İş Hanı yapılmıştır. Bu han 6 Şubat Depremlerinde yıkılmıştır. Ermeni Kilisesi olarak inşa edilen Çınarlı Cami ise yıktırılan Çınarlı Cami’nin adıyla Müslüman halkın cami ihtiyacına tahsis edilmiş ise de 6 Şubat Depremlerinde hasar almış olup ibadete kapalıdır.
İBADET EDECEK CAMİ KALMADI
Malatya Çarşısı’ndaki camilerden Hanegah-ı Pervane Camii 6 Şubat Depremlerinden dolayı ibadete kapalıdır. Çarşı bir diğer cami olan Kiğılı Camii ise Külliyesi ile birlikte 6 Şubat Depremlerinde dolayı yıkılmıştır. Hâlihazırda Malatya Çarşısında ibadet edilecek bir cami bulunmamaktadır. İnsanlık tarihine bakıldığında, bütün inanç sistemlerinde şehirler inşa edilirken, mabetler merkeze oturtulmuş ve şehirler bu mabetler etrafında kurulmuştur. Bu bağlamda; İslam şehirleri de insanı merkeze alan, insan yüzlü şehirler şeklinde kurulmuştur. Nitekim bu; bizim ait olduğumuz medeniyet tasavvurunun şehir modelidir. Bunun izlerini Malatya şehir tarihi özelinde görmek mümkündür. Ecdadımız, mahalleleri ve mekânları bile isimlendirirken, cami ya da mescit isimleri ile tanımlamıştır. Örneğin; Cami-i Kebir Mahallesi, Alacakapı Mescidi Mahallesi, Meydanbaşı Mescidi Mahallesi, Toptaşı Mescidi Mahallesi … gibi Malatya’nın 1800’lü yıllardan önceki yerleşim yeri olan Eskimalatya, Ulu Cami çevresinde gelişmiş; Aspuzu merkezli bugünkü Malatya ise Söğütlü Cami ve Yeni Cami etrafında kurulmuştur. Hocazade Hacı Yusuf Efendi Camii’nin yangınlardan dolayı zarar görmesinden sonra 1892’de ikinci kez temeli atılmış ve Hamidiye Camii adıyla yapımı sürmüştür. 1912’de ibadete açılan Yeni Cami’nin inşa yıllarında Malatya şehir merkezinin nüfusu yaklaşık 20 bin olup ve bu nüfusun belli bir kısmını gayrimüslim vatandaşlarımız oluşturmaktaydı. Takip eden yıllarda Malatya’mız bu iki mabet etrafında gelişmiş ve büyümüş, merkez nüfusumuz 600 binin üzerine çıkmıştır. Bugün tamamı Müslüman olan şehrin nüfusu 30 kattan fazla artmış olmasına rağmen, adı geçen iki cami artık halkımızın ibadet ihtiyacını karşılayamaz duruma gelmiştir. Camilere sığmayan cemaat ise camilerin etrafındaki sokaklarda ve dükkanlarda Cuma namazlarını eda etmektedir.
YENİ CAMİ VE SÖĞÜTLÜ CAMİİ YENİDEN DEĞERLENDİRİLSİN
Malatya Sivil Toplum Kuruluşları ve Malatya’nın sakinleri olarak, Yeni Cami ve Söğütlü Cami’nin yıkılan çarşımızla birlikte yeniden değerlendirilmesini talep etmekteyiz. Söğütlü Cami’nin ve yakın çevresindeki imar adalarının üzerinde Malatya Halkı’nın onlarca yıldır beklediği Cuma Camii mahiyetindeki bir çarşı cami külliyesinin ticari mekânlardan ayrıştırılarak inşa edilmesini arzu etmekteyiz. Malatya’mızın tarihine, kültürüne, dokusuna ve geleneklerine uygun olarak en az on bin kişinin iç mekânında ve en az yirmi bin kişinin avlusunda namaz kılabileceği, müştemilatıyla birlikte bir ÇARŞI CAMİİ KÜLLİYESİ’NİN, mevcut Söğütlü Cami’nin bulunduğu adada inşa edilmesi için gerekli planlamanın yapılmasını talep ediyoruz. Tarihi Söğütlü Cami’nin dillere destan Kaynak Suyu’nun ve tarihi Çınarlı Cami Suyu’nun yeniden ortaya çıkarılarak yapılacak camide değerlendirilmesini de talep etmekteyiz.
Şehir plancılarımızın ve yetkililerin Söğütlü Cami Külliyesi civarında kalan hak sahibi esnafımız için adilane bir planlama yapacaklarına ve hiç kimsenin mağdur edilmeyeceği çözümler üreteceğine inancımız tamdır.”
Yorumlar
Hamit Bak - Eyyy son söz yöneticileri başta alıb vayyy söğütlü cami esnafları başat a camiye karşı değiller ve hepside inançlı dindar ve yine cemi yaşatma derneğimizce kuran yine söğütlü cami çarşısı esnaflarıdır evet Son Söz şimdiye kadar bu derneği hiç ziyaret ettiniz mi 10 tl yardımda bulundunuz mu ben sizleri hiç dernekte görmedim ım şimdi diyorsunuzki burası yıkılsın esnaflardan arındırılsın diyorsunuz bu camii yıkılırsa 1 buranın maliyeti devlete kaça mâl olur 2 burdaki esnaflar perişan olunca sizin kazancınız ne olacak 3burası yıkılınca Malatyanın halkını köylüsünü A V M lere soydursunu avm lerin fiyatlarıyla bu çarşının fiyatları arasında uçurumlar var Bak sön söz bi adım atarken attığınız adımları sağlam atmalısınız bir çok insanın da vebalini bedduasını almamalısınız hiç düşündünüzmü bu kadar esnaf malıýla borcuyla çeki senteziyle perişan olursa çokmu hoşunuza gidecek Ayrıcaburaya 3 v3 ya 4 defe bilr kişiler geldi hafif hasar verdiler ona göre bu mabedimiz onarım yapılarak ibadete çok rahat bir şekilde açılabilir Lütfen son söz kimsenin ekmeğiyle oynamayın şayet oynarsanız sizi yüce ALLAH a havel ederiz
Z
Vahap - Malatya’da tek bir tarihi caminin ayakta kalması için yıkılmaması taraftarıyım. Merkezde tek kalan ibadethane camisi milletçe merkezde tek buluşma noktamız tek belirgin adres açık adres Söğütlü cami onarılıp ayakta kalsın…
Malatya - Malatya merkezde ve civarlarinda ibadete açık tek bir cami bile yokken.. malatyanin simgesi haline gelmiş bir caminin yikilmasi akla mantiga uygun degildir.. bir cami yapma maliyeti yaklasik olarak 300 milyon tl gibi hir rakama mal olurken .. bu butcenin evsiz kalmis depremzedelere kullanilmasi daha daha akillica bir davranis olacaktir..
Yusuf - Binlerce insan sıkıntı içerisindeyken ismini duymadığım faydasını görmediğim kendini stk olarak adlandıran bazı odaklar kentin simge yapıları için ahkam kesiyorlar.Esnafın halini soran yok derdiyle dertlenen yok sırf konuşmak için konuşan çok.Sağlam kalan ender yerlerden biri olan Söğütlü caminin yeni kent planına uymadığı için yıkılmaya çalışıldığını düşünüyorum. Âğır hasarlı binaların hasarsıza çevrildiği yerde az hasarlı bir yapının yıkılmaya çalışılması gerçekten hayret verici ....
Çelik - Şuna şahsi fikirlerimizin zamanı değil bence söğütlü caminin yıkılıp yeniden yapılması 350 milyon tly mal oluyor memleketin bu paraya duan herşeyden çok ihtiyacı var insanlar evsiz işsiz söğütlü caminin kiracılarını ödediği kiralar devletimizin kasasına gidiyor bir getiri mantıklı düşünmek zamanı buranın en koşa sürede onarılıp insanların hizmetine sunulması lazım yıkıp tekrardan yapma zamanı değil teknoloji bu kadar gelişmişken ufak bi dokunuşla herşey hal olur ve buraya ayrılan bütçe ile başka insanların yaraları sarılmalı bence.
Garip Bir Malatyalı - Koskoca bir Malatyamızın nadide camilerinden olan Söğütlü Camimizin yıkılmasına karşıyız. Birilerinin peşkeş çekmesi yüzünden göz göre göre camimizin yıkılmasına izin veremeyiz.
Başkan - Çevre şehircilik Söğütlü Cami için kontrollerini yapıp iki kez hafif hasarlı olarak açıklama yaptı. Caminin çevreleri ağır hasar olarak yıkıldı meydan boşaldı Söğütlücami tek olarak kalmış olabilir.
Buda yıkılmasına sebep değil… birileri bu caminin yıkılması için uğraşıyor. Basit üçbeş kişinin lafına trilyonluk cami yıkılır mı devletin bunu yapmasına ek bütçesi yok memleket zorlu dönemlerden geçiyor. gerek depremler yangınlar seller felaketler doğal afetler vs… milli servet yıkılmasına gerek yok beytülmaldır bu her istediği önüne gelip yıkılsın demesi kolay. Milletin işi yok uğraşıyor …herkes kendi işine baksın…
Kml - Kent konseyi denen yapının ezanda kulağı yok ama gözü Söğütlü Camii de 30 bin imza değil 30 imza toplayamaz. Söğütlü Camii ağır hasar değil çevre şehircilik bakanlığı 3 defa kontrol etti 3 defada hafif hasar verdi halen çevre şehircilikte hafif hasarlı üniversite gelip baktı inceledi bodrum ve zeminlere hasarsız dedi. Kime ne rant için yıkılıyor camii koca Malatya merkezde Camii yok ezan sesi yok. Zerre kadar yapıcı yönetici,idareci,siyasetçi yok şu sahipsiz memlekette sahipsizliğimizi bütün iliklerimize kadar hissediyoruz Malatya halkı olarak. Hasarsız yere hasarlı diyip yıkmak birilerine rant sağlamak birilerine peşkeş çekilmek isteniyor. Yetkisi ,söz sahibi olmayan bir kesim buna kent konseyi denen yapıda dahil nedense Camii için uğraşıyor.
Muhammet - Şehir Gönüllüleri meclisine tavsiyem bunca insanımız konteynrlarda şer sefil olmuşken insanların bir yarasına merhem olmasıdır.Hayatında Söğütlü Camii görmemiş iki rekat namaz kılmamış insanlar cami hakkında ahkam kesiyorlar.Rahmetli ERBAKAN'IN dediği gibi tek cümle HADİ ORDAN
H.b.ç - Söğütlü cami, pasajı ile beraber yerinde dönüşüm olacak. başka söze gerek yok kent konseyi kendi işine baksın .
Kararı Alana Karşı - Herkes işine baksın çok müslümanız ya kiralar 2 binden 15 bine çıktı geçen sene 2 bine boyattığim ev şimdi 20 bine boyattım bide camiyi büyütelim diyor ben esnafım beni nereye verecek milyona dükkan almışım kim paramı verecek konseyde karar alanlar mı
Mülk Sahibi - Cuma caminin yerini bizim iş yerlerinemi yapacaklar razı değiliz
Her cami kendi yerine yapılsın
Kent konseyi kendi işine baksın
Razı olunmayan yere yapılan ibaret hanedemi namaz kılacak kat
Battalgazi dev Hastanesi'nin karsisindaki askeriye cuma camisi için uygun yer
Kent konseyi istediği yere gidebilir Ankara İst
Biz işimize bakalim
Kayısı - yazık gunah bu guzelım cami saglam oldugu halde neden yıkarlar devletin parasını lutfen bosa harcamayın cami az hasarlı onarılıp yenıden ıbadete acılsın malatyada cami kalmadı merkezde. sadece sogutlu cami kaldı bu zor zamanda bosu bosuna camiyi yıkıp yeniden yapmak israftır. üstte yorum yapan arkadas diyorki sogutlü camiye 300 trilyon gidiyor bu parayla garıplerin yetımlerin oksuzlerin evini yapın daha sevaba gecer.
Kayisi - Kent konseyi kendi işine baksın cami altındaki isyerleri kendinemi batmış insanlar ekmek derdinde kent konseyi yıkma derdinde