Söğütlü’nün Yerine 10 Bin Kişilik Cami Yapılsın

Tarihin en büyük kara depremi olarak nitelendirilen Kahramanmaraş merkezli 6 şubat depremlerinin ardından  büyük bir yıkım yaşayan Malatya’da, tamamı yok olan kent merkezinin yeniden inşa edilmesi için geri sayım başladı.  Birkaç güne ilk kazmanın vurulacağı çarşıda neredeyse tüm camiler de hasar aldı. Çarşıda ibadet edilecek cami kalmadı. Bunun üzerine harekete geçen Şehir Gönüllüleri Meclisi, kent konseyinde toplandı ve depremde ağır hasar alan Söğütlü camiinin yerine 10 bin kişinin iç mekanda 20 bin kişinin de avluda namaz kılabileceği bir camiinin inşa edilmesi için imza topladı. Bunun için Ankara yolunu tutacak olan gönüllüler Meclisi, yapılacak caminin ticarethanelerden arındırılmış olmasının da ayrı bir önem taşıdığını vurgulayacak.

ÇARŞI TARLA HALİNE GELDİ

Kent Konseyi’nde düzenlenen, Büyükşehir Belediye Başkanı Selahattin Gürkan ve Malatya Milletvekillerinin de bulunduğu toplantıda şu açıklamalara yer verildi; “6 Şubat 2023 tarihinde, Kahramanmaraş ili Pazarcık ve Elbistan ilçeleri art arda meydana gelen 7.7 ve 7.6 büyüklüğündeki iki deprem ülkemizin 11 şehrini etkilemiştir. Aralarında Malatya’nın da bulunduğu dört ilimizde ağır tahribatlar meydana gelmiş ve on binlerce insanımız hayatını kaybetmiştir. Malatya’mız bu depremlerde genel olarak büyük bir yıkıma maruz kalmıştır ve Malatya Çarşısı neredeyse tamamen yıkılmıştır. Ticaretin merkezi olan Çarşımız’da, beş bine yakın iş yerinin bulunduğu alan büyük bir tarla haline gelmiştir.

4 KEZ HASAR ALAN YENİ CAMİ 6 ŞUBATTA TAMAMEN YIKILDI

1889 ve 1890 yıllarında çarşı yangınlarıyla tahrip olan şimdiki adıyla Yeni Cami, II. Abdülhamit Han’ınhimmetiyle inşa edilmiş ancak tarihi süreç içerisinde 4 kez hasar almış ve 2020 Malatya - Elazığ Depreminde, hasar görerek restore edilmiştir. Restorasyonu bittikten hemen sonra, bu defa 6 Şubat Depremlerinde tamamen yıkılmıştır.

TİCARİ YAPILAR YIKILINCA SÖĞÜTLÜ TÜM HAŞMETİ İLE ORTAYA ÇIKTI

Tarihi Malatya – Aspuzu Çarşısında ve şehir merkezimiz Eskimalatya’da iken 1763 senesinde inşa edilen Söğütlü Cami, uzun yıllar çarşının en büyük camisi olarak hizmet vermiş olup maalesef 1930’lu yıllarda hapishane olarak da kullanılmıştır. Lülelerinde mütemadiyen akan muazzam bir su kaynağına da sahip olan ve birkaç kez tadilat geçirerek 1987 yılında yıktırılıp 24 Ocak 1994 yılında ibadete açılan Söğütlü Cami’de 6 Şubat Depremlerinde ağır hasar almıştır. Malatya Halkı’nın neredeyse kahir ekseriyetinin talebi olmasına rağmen Söğütlü Cami’nin kıble tarafındaki mimari bütünlük arz etmeyen ve bir türlü yıktırılamayan ticari yapılar 6 Şubat Depremlerinde tamamen yıkılarak caminin Kışla Caddesi, Eski Belediye Önü, Akpınar Meydanı ve Hükümet Meydanı önündeki görünürlüğü bütün haşmetiyle ortaya çıkmıştır.

ÇINARLI CAMİİ DE HASAR ALDI

Yeni Cami ile Söğütlü Cami arasında bulunan tarihi Babü’s- Saade Ağası İsmail Ağa Camii adını taşımakla birlikte halk arasında Çınarlı Cami olarak bilinen cami ise 1631 yılında yapılmış olup 1960’lı yıllarda yıkılarak yerine Vakıf İş Hanı yapılmıştır. Bu han 6 Şubat Depremlerinde yıkılmıştır. Ermeni Kilisesi olarak inşa edilen Çınarlı Cami ise yıktırılan Çınarlı Cami’nin adıyla Müslüman halkın cami ihtiyacına tahsis edilmiş ise de 6 Şubat Depremlerinde hasar almış olup ibadete kapalıdır.  

İBADET EDECEK CAMİ KALMADI

Malatya Çarşısı’ndaki camilerden Hanegah-ı Pervane Camii 6 Şubat Depremlerinden dolayı ibadete kapalıdır. Çarşı bir diğer cami olan Kiğılı Camii ise Külliyesi ile birlikte 6 Şubat Depremlerinde dolayı yıkılmıştır. Hâlihazırda Malatya Çarşısında ibadet edilecek bir cami bulunmamaktadır.  İnsanlık tarihine bakıldığında, bütün inanç sistemlerinde şehirler inşa edilirken, mabetler merkeze oturtulmuş ve şehirler bu mabetler etrafında kurulmuştur. Bu bağlamda; İslam şehirleri de insanı merkeze alan, insan yüzlü şehirler şeklinde kurulmuştur.  Nitekim bu; bizim ait olduğumuz medeniyet tasavvurunun şehir modelidir. Bunun izlerini Malatya şehir tarihi özelinde görmek mümkündür. Ecdadımız, mahalleleri ve mekânları bile isimlendirirken, cami ya da mescit isimleri ile tanımlamıştır. Örneğin; Cami-i Kebir Mahallesi, Alacakapı Mescidi Mahallesi, Meydanbaşı Mescidi Mahallesi, Toptaşı Mescidi Mahallesi … gibi Malatya’nın 1800’lü yıllardan önceki yerleşim yeri olan Eskimalatya, Ulu Cami çevresinde gelişmiş; Aspuzu merkezli bugünkü Malatya ise Söğütlü Cami ve Yeni Cami etrafında kurulmuştur.  Hocazade Hacı Yusuf Efendi Camii’nin yangınlardan dolayı zarar görmesinden sonra 1892’de ikinci kez temeli atılmış ve Hamidiye Camii adıyla yapımı sürmüştür. 1912’de ibadete açılan Yeni Cami’nin inşa yıllarında Malatya şehir merkezinin nüfusu yaklaşık 20 bin olup ve bu nüfusun belli bir kısmını gayrimüslim vatandaşlarımız oluşturmaktaydı. Takip eden yıllarda Malatya’mız bu iki mabet etrafında gelişmiş ve büyümüş, merkez nüfusumuz 600 binin üzerine çıkmıştır. Bugün tamamı Müslüman olan şehrin nüfusu 30 kattan fazla artmış olmasına rağmen, adı geçen iki cami artık halkımızın ibadet ihtiyacını karşılayamaz duruma gelmiştir. Camilere sığmayan cemaat ise camilerin etrafındaki sokaklarda ve dükkanlarda Cuma namazlarını eda etmektedir.

YENİ CAMİ VE SÖĞÜTLÜ CAMİİ YENİDEN DEĞERLENDİRİLSİN

Malatya Sivil Toplum Kuruluşları ve Malatya’nın sakinleri olarak, Yeni Cami ve Söğütlü Cami’nin yıkılan çarşımızla birlikte yeniden değerlendirilmesini talep etmekteyiz. Söğütlü Cami’nin ve yakın çevresindeki imar adalarının üzerinde Malatya Halkı’nın onlarca yıldır beklediği Cuma Camii mahiyetindeki bir çarşı cami külliyesinin ticari mekânlardan ayrıştırılarak inşa edilmesini arzu etmekteyiz. Malatya’mızın tarihine, kültürüne, dokusuna ve geleneklerine uygun olarak en az on bin kişinin iç mekânında ve en az yirmi bin kişinin avlusunda namaz kılabileceği, müştemilatıyla birlikte bir ÇARŞI CAMİİ KÜLLİYESİ’NİN, mevcut Söğütlü Cami’nin bulunduğu adada inşa edilmesi için gerekli planlamanın yapılmasını talep ediyoruz. Tarihi Söğütlü Cami’nin dillere destan Kaynak Suyu’nun ve tarihi Çınarlı Cami Suyu’nun yeniden ortaya çıkarılarak yapılacak camide değerlendirilmesini de talep etmekteyiz.

Şehir plancılarımızın ve yetkililerin Söğütlü Cami Külliyesi civarında kalan hak sahibi esnafımız için adilane bir planlama yapacaklarına ve hiç kimsenin mağdur edilmeyeceği çözümler üreteceğine inancımız tamdır.”