TOPKAPI SARAYI - CELLAT ÇEŞMESİ (2)

Bu çeşmenin hikayesi başka

Ülkemizde binlerce yıldan günümüze kadar  temizlik ve içme suyu ihtiyacını karşılamak amacıyla yapılan çeşme ve sebillerin her biri, insanların su ihtiyacını karşılamasının yanında ait olduğu dönemin  medeniyetlerin hat ve mimari sanatını üzerinde taşıyor. Anadolu'da tarihi çeşmeler,  şehirleşmeye yenik düşerek, ayakta kalmak için zamana direniyor.

Yurdumuzda  çok sayıda tarihi çeşme, günümüzde ise ilgisizlik ve bakımsızlık yüzünden unutulmaya yüz tutmuş bulunuyor. Çeşmeler insanlara ve dahi tüm canlılara hayat taşır. Her köyün, her mahallenin kendine özgü çeşmeleri (pınarları) vardır. Bazı çeşmelerin inşa hikâyeleri , öykülere, romanlara konu olur. Ne şiirlere, ne şarkılara, ne türkülere kaynaklık etmiştir .

Tıpkı birazdan arz edeceğimiz  Topkapı Sarayı Cellat Çeşmesi ve Seng-i İbret (İbret Taşı) hikâyesi; daha doğrusu vakıası gibi.

"Osmanlı’da idam cezasını dilsiz ve sağırlardan oluşan cellatlar yerine getirirdi. ‘Vatan hainleri, hareme göz dikenler, casusluk yapanların infazı Topkapı Sarayının  birinci kapısı olan Bab-ı Hümayunla , ikinci kapısı olan  Bab-üs selam (Selam Kapısı) arasında bulunan cellat  çeşmesinin önündeki taşın üzerine konularak, Bostancı Baş'ının da gözetiminde, Cellatcı Baş'ının  güçlü kılıç darbesiyle infaz edilirdi. İnfaz gerçekleştirdikten sonra cellatlar kanlı palalarını, satırlarını, kılıçlarını bu çeşmede yıkadıkları için çeşmeye cellat çeşmesi denmiştir. İnfaz kişinin mevkiine, rütbesine ve işlediği suça göre değişirdi. Çeşmenin önünde yer alan ibret taşının üzerinde infaz sonrası hükümlünün kesilen başı  halka ibret olsun diye 3 gün boyunca sergilenirdi. Çeşmenin bir adı da cellat çeşmesi veya siyaset çeşmesi idi, cellatların kaldığı yer ise çeşmenin bulunduğu duvarın arkasındaydı.

Yüzlerce yıl idamdan sonra  Cellat çeşmesinin  kürününden / yalağından  oluk oluk  kıpkızıl akan kan kanaldan  denize   dökülürdü. İstanbul halkı o zaman bilirdi ki cellat yeni bir idama kararını yerine getirdi...Topkapı surunu bitişiğindeki  Cellat çeşmesinin dili olsa da şahit oldukları idamları konuşsa. Sağır, dilsiz  Cellatların  ,  katlettikleri insanlar arasındaki o ölüm anında  yaşadıkları  yalnız gözlerinde saklı. Anıları kendileri ile birlikte isimsiz mezar taşlarında gömülü...

Bugün müze bilet gişesinin yanında yer alan ‘Cellat çeşmesi’ de o günlerden kaldı. 

Bu çeşme halen Topkapı Sarayı'nın ön bahçesinde bulunmakta, her gün önünden ne olduğunu bilmeden yüzlerce kişi geçmektedir."

Topkapı Sarayı Cellat çeşmesi, Sultan I I. Abdulhamit tarafından I I. Wilhelm 1898 yılında  İstanbul ziyareti   sırasında kaldırılmış yerine  Hamidiye çeşmesi dikilmiştir.

II.Abdulhamid Han Çeşmesi ( Topkapı Sarayı ) Tamir Kitabesi / Yazıt

      Osmanlıcadan çeviri : Fikri Demirtaş

 "el Gazi es-Sulṭan Abdülḥamid Han-ı Sani efendimiz hazretlerinin  müceddeden bina ve inşa buyurdukları Hamidiye çeşmesidir.

nemaḳahu ( yazan- Hattat) / Mısrîzâde ( Mısrîzâde Alî Rızâ)

     fī ġurre-i Rebī’ü’l-evvel 1307

( sene Muharrem ayının ilk günü, bahar ayı 1890)"