Çogumuzda en sik görülen hastaliklardan bir tanesi de kolesistit hastaligidir.Kolesistit hastaligi safra kesesi hastaligi demektir.Safra kesesi çamurlasir veya taslanirsa nasil beslenmeliyiz ne yapmaliyiz bir göz atalim;
Safra kesesi nedir? Safra kesesi,karnin sag üst tarafinda, karacigerin hemen altindadir.Armut seklinde bir organdir.Temel Görevi ise; Karaciger tarafindan yapilan safranin depolanmasi,yogunlastirilmasi ve sindirim sirasinda bagirsaklara salinmasidir.
Safra;Karaciger tarafindan yapilir safra kesesinde depolanir. Karaciger ortalama günlük 500 ml ile 1 litre kadar safra üretir.Kisacasi safra kesesi karacigerle çalisan bir organdir.Safra kesesi;safrayi %80 emer,%20 ise dogrudan bagirsaga salar.Safra bagirsaga sindirim için gönderilmis bir sividir.Karaciger tarafindan üretilip safra kesesine gönderilen Safra,besinlerin midede sindirilerek ince bagirsaga gelmesine kadar safra kesesinde bekletilir.
Ince bagirsaga besinlerin gelmesiyle,safra salgisi safra kesesinden safra kanallarina salgilanarak ince bagirsaga gönderilir. Yag ve yagda eriyen vitaminlerin(A,D,E,K)emilimini saglar.
KIMLER SAFRA KESESI TASI IÇIN RISK ALTINDADIR?
1.Kadinlar.Özellikle hamile,hormon replasman tedavisi veya dogum kontrol hapi kullananlar
2.Çok sayida dogum yapmis kadinlar
3. 60 yas üstü insanlar
4.Fazla kilolu veya obez kadin ve erkekler
5.Safra tasi aile öyküsü olan kisiler
6.Diyabet hastasi olanlar
7.Kolesterol düsürücü ilaç alanlar
SAFRA TASLARININ BELIRTILERI NEDIR?
Safra taslari,safra kanallarinin içine dogru hareket ettiklerinde tikaniklik olusur,safrakesesinde basinç artar ve çok degisik belirtiler olusabilir.Safra kesesi tikanikligina baglibelirtiler aniden ortaya çikar ve safra kesesi atagi(kolesistit)olarak adlandirilir.Safra kesesi atagi genellikle yagli yemek-leri takiben gece boyunca meydana gelebilir.Tipik bir atak asagidakilere neden olabilir.
*30 dakikadan 1-2 saate kadar süren sag üst karin agrisi
*Kürek kemikleri arasindaki sirt agrisi
*Sag omuz altinda agri.Bu ataklar geçmis olsa bile enfeksi yona bagli olarak ta asagidaki belirtiler gerçeklesebilir.
*Bulanti ve kusma
*Ates ve titreme,gözde ve ciltte sararma
KOLESISTITIN DIYET TEDAVISI
Enerji:Hastalarin çogunlugu sisman oldugu için hasta normal agirligina getirilmelidir.Hasta normal kiloda ise gereksinimi kadar enerji verilmelidir.
Yag:Diyetin yagi enerjinin %20-25'i kadar olmalidir.Genellikle obstrüksiyona bagli gelisen akut atak olustugu zaman safra kesesi inaktif hale getirilmelidir.Bu da düsük yagli bir diyetle
mümkün olur.Çünkü yag safra kesesinin kasilmasina neden olur.Ilk dönemlerde günde 20-30 gram yag önerilir,hasta bunu tolere ettikçe sonraki günlerde bu miktar 50 grama kadar
çikabilir.Çok daha düsük yagli diyetlerin kullanilmasi da sakincali olabilir.Çünkü diyetin yag miktari çok azaldiginda safra akimi uyarilamaz.
Protein:Normal sinirlarda,hastanin gereksinimi kadar verilmelidir.
Karbonhidrat:Düsük yagli bir diyet oldugundan enerjinin büyük kismi karbonhidratlardan saglanmalidir.Bu nedenle, diyetin karbonhidrat miktari artirilmalidir.
Bunlarin disinda,az ve sik beslenilmeli,konstipasyon varsa diyet bol posali olmali,iltihabin giderilmesi için sivi artirilmali,gaz yapici besinlerden kaçinilmali,et ile yapilan yemeklere yag
eklenmemeli,yemekler yagda kizartilmadan izgara,haslama veya firinda pisirilmeli genelde koruyucu olarak kolesterolden zengin besinlerde sinirlandirilmalidir.
Hangi Besinleri Yemekten SAKINMALIYIZ ?
Yumurta ve yumurtali her türlü yiyecekler,
Yagli börek,çörek,pasta,kek,hamur tatlilari,
Bütün yagli yiyecekler,kizartmalar,kavurmalar,
Kaymak,krema,çikolata,tahin,tahin helvasi,
Yagli etler,yagli baliklar,tavugun yagli kismi(derisi)
Sucuk,salam,sosis,pastirma
Sakatatlar(karaciger,beyin,böbrek vb)
Gaz yapici yiyecekler(kuru baklagiller,kereviz,karnabahar,lahana gibi sebzeler
Diyetisyen; A. Fadime KAYACI
