İşte Orduzu Mutfak Kültürünün Lezzet Yolculuğu

Orduzu’da mutfaklar, evin kuzeyinde bulunur. Bazen avluda da mutfak yerine geçen bir yer olabilir. Mutfağa hızna denir. Hıznada büyük ambarlar bulunur. Nohut, mercimek, bulgur, buğday, un gibi yiyecekler burada saklanır. Evlerin dar olması nedeniyle ambarlar oturma ve yatma amaçlı da kullanılır. Hıznada ambarın yanı sıra kap kacakların konduğu raflar, yiyecek çuvallarının konacağı makatlar vardır. Makatın altına ise büyük kap kacaklar (kazan, gazzik gibi) koyulur, aydınlatma amaçlı küçük taka gibi camları vardır. Hıznadan bir merdiven ile üst kattaki oldukça büyük olan kış damına çıkılır. Kış damı, yemeğin piştiği, yendiği, ailenin oturup bazen yattığı bir bölümdür. Hıznadan alınan yiyecek malzemeleri kış damında pişirilir.

Yazın ise eyvandaki ocakta pişirilir. Kış damında davlumbazlı bir ocak ile bulaşık yıkamak için çark bulunur. Çarkın musluğu yoktur, ancak akarı vardır. Oturma yeri için de minder ve sırt yastıkları bulunur. Kış damının önünden balkon gibi bir çıkışla dama geçilir.

Hıznada gazzik (su ısıtmak için bakırdan büyük tencere, kazanın küçüğü), büyük teştler, terpoş, tahta kaşıklar, kepçe, kevgir, leğen, kemis, tava, çeşitli boylarda guşganalar, sitil, külek, gümgüm, sahanlar, saplı taslar, saplı tava, çeşitli boylarda su ve çorba tasları, don sitili (büyük kalaylı kova) gibi araç gereçler kullanılır.

Yiyecekler Hıznada Veya Avludaki Su Damının İçinde Saklanır.

Yiyecekler hıznada veya avludaki su damının içinde saklanır. Etler, iplerle kuyulara sarkıtılır, bazen de tel dolaplarda saklanır; kahvaltılıklar selenin altında, süt, yoğurt ve artan yemekler ambarlarda, kuru gıdalar ile kışlık hazırlanan yiyecekler hıznada, tereyağı, peynir ve turşu küplerde, kurutmalar ise bez torbalarda muhafaza edilir.

Ocakta odun, çalı çırpı, tezek ve gazel yakılır. Eyvandaki ocak, taştan ve hilal şeklinde yapılır. Ocağın köşesinde çıra yanar, bu ocakta yemek pişirilir.

Orduzu’da yemek yaparak özel unvan kazanmış kişiler yoktur. Ancak yemek yapılacak yerleşim yerinin, yaşça ileri ve becerikli kadınlarına bu iş yaptırılır. Yemek yapımını kendi büyüklerinden, anne ve kayınvalidelerinden öğrenirler. Bunlar, düğün, mevlit, aşiret, cenaze yemeklerinde çağrılırlar.

Ateşe Su Dökmek Uğursuzluktur.

Yemek pişirmenin karşılığında, pişirenin ihtiyacı ne ise o kendisine hediye olarak verilir. Örneğin; koyun veya kuzu, şalvarlık, elbiselik kumaş, bohça, havlu veya çoraptan herhangi biri veya birkaçının yanında bir miktar da para verilir. Yemek yapan ve yaptıran kişi birbirine yakın ise bu iş hatır için yapılır.

Evlerde erkek ve bayan odaları ayrı ayrıdır. Ancak ev halkı, yalnız ise ve misafiri yok ise zamanının büyük bir kısmını kış damında geçirir.

Ocaklar taştan veya kiremitten yapılıp çamurla sıvanır. Öllük denilen beyaz topraklarla perdahlanır (cilalanır). Ocakla ilgili inanışlara göre:

Ateşe su dökülürse meleklerin kanadı yanar.

Ateşe su dökmek uğursuzluktur.

Sac ve kara kazan yatsıdan sonra alınıp verilmez (Eğer alınıp verilirse evden cenaze çıkacağına inanılır.).

Orduzu’nun önde gelen çorbaları, tarhana çorbası, bulgurdan irinti çorbası, gendime çorbası, yoğurtlu çorba, gara çorba, sütlü çorba, etli veya pirinçli tirit ve kelle paçadır.

Başlıca ekmekler, tandır ekmeği, yuha ekmeği, sac börekleri, mısır ekmeği ve ekşilemedir. Yemeklerde tereyağı ve kuyruk yağı kullanılır. Sonradan mutfaklara sıvı yağ da girmiştir.