Savunma amacıyla surların ilk temeli de burada atılmış olur.Arslantepe’den 4 km. kuzeyde yer alan Eski Malatya ( Battalgazi), M.S 79-81 yıllarında Roma Kralı Titus zamanında Lejyon karargâhı olarak kullanılmıştır. Roma şehir surları bu dönemde yapılmaya başlanmıştır. Yine şehre bu dönem de “Melitene” adı verilir.Romalıların XII. Lejyonu buraya yerleştirmelerinin sebebi; bölgenin önemli bir yol kavşağında olması, Fırat’ın burada geçit vermesi, su kaynaklarının ve yiyecek depolarının bol olmasıdır. XII. Lejyonun, Malatya’ya konuşlandırılması ile Arslantepe’de bulunan şehrin yeri de değişmiş olur. Şehri daha iyi korumak amacıyla yerleşim alanının etrafı surlarla çevrilir.
Traianus (M.S 98-117) döneminde şehir surlarının yapımına devam edilmiştir. Traianus zamanında, Melitene, Parth’lara karşı önemli bir sınır üssü olur, askeri yolların geçtiği bir geçit haline gelir. Traianus’un yaptırdığı surların önemi, şehrin gelişmesiyle Diocletianus (MS.284-305) döneminde daha da artmıştır. Buna paralel olarak Costance’nin yapılan surların ve bilhassa Sasani-Bizans mücadelelerinde Malatya’nın, stratejik hudut şehri hüviyeti kazanmasıyla birlikte askeri bir önem kazanır. 532 yıllarında İmparator Jüstinianus (527-565) bu surları onarıp genişleterek tamamlamıştır.Yapım malzemesi olarak ;iç ve dış yüzü düzgün iri boyutlu taşlarla kaplanmış,Evliya Çelebi kale hakkında genel bilgi vermektedir. Dikkat çekici olan beş köşeli düzgün taş ile yapılmış Malatya kalesinden “Rakabe” diyerek bahsetmesidir. Devamında ise, Hz. Yunus Aleyhisselamın Musul şehrinde iken imana getirdiği Rakabe ismindeki Kayserin Malatya’nın suyunu ve havasını çok beğendiğinden buraya kale yaptırdığını söylemektedir. Malatya surlarının 5’i doğusunda, 1’i kuzeyinde, 1’i batısında, 4’ü güneyinde olmak üzere 11 sur kapısı ve 75 burcu bulunmaktadır. Bu kapılar; Alacakapı, Meşakkapı, Pazarkapısı, Süsürkemkapı, Börüdiyye, Yediboy (Sepidroz ) Kapısı, Bağdat Kapısı ve Gizli kapıdır.Malatya kale surlarının tipik yapısı özelliğiyle, bölgede bir benzeri bulunmamaktadır. Ana giriş kapıları dışında, diğer kapılar dar girişlidir ve beşgen bir plana sahiptir.
Çevresinde 30-40m genişliğindeki su hendeklerinden geçişin hareketli köprülerle sağlandığı tahmin edilmektedir.
2010-2015 yılları arasında Battalgazi Belediyesi tarafndan surların bir bölümü restore edilmiştir.
Kaynak: HABER MERKEZİ